Hiện nay, đa số các loại vắc xin Covid-19 đều được tiêm 2 mũi, khoảng cách giữa 2 mũi tùy theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Điển hình như vắc xin AstraZeneca có khoảng cách tiêm giữa 2 mũi là từ 8-12 tuần, vắc xin Sputnik-V và Pfizer/BioNTech là 3 tuần, vắc xin Moderna là 4 tuần.

Một số quốc gia tiêm muộn mũi vắc xin thứ 2

Tại một số quốc gia, vì điều kiện dịch bệnh và nguồn cung cấp vắc xin không như dự kiến nên chính phủ các nước đã quyết định kéo dài khoảng cách 2 mũi tiêm. Tại Anh, từ tháng 12/2020, ngành y tế nước này đưa ra khoảng cách tiêm chủng là 12 tuần với các vắc xin Covid-19. Đây là mức cao nhất trong khuyến cáo được nhà sản xuất Oxford-AstraZeneca đặt ra, nhưng lâu hơn so với vắc xin Pfizer-BioNTech.

Cơ quan Y tế công cộng nước Anh đã theo dõi tỷ lệ mắc Covid-19 ở người trưởng thành đã và chưa tiêm phòng vắc xin. Báo cáo cho thấy, khả năng bảo vệ của vắc xin Pfizer/BioNTech ở mũi 1 tăng theo thời gian và duy trì tốt đến 8-9 tuần sau tiêm. Nhưng sau 10 tuần, khả năng bảo vệ có suy giảm đôi chút. Quan trọng hơn, kết quả còn cho biết những người trên 80 tuổi được tiêm 2 liều vắc xin Pfizer cách nhau 12 tuần có lượng kháng thể cao gấp 3 lần những người có khoảng cách tiêm 3 tuần.

Còn đối với vắc xin Oxford-AstraZeneca, khả năng bảo vệ từ liều đầu tiên vẫn đạt hiệu quả nhất định. Theo một nghiên cứu đã được thẩm định trên tạp chí y khoa The Lancet, hiệu lực của vắc xin AstraZeneca tăng lên 81%, thay vì 55% theo đúng chỉ định (6 tuần) của nhà sản xuất. Nhà dịch tễ học lâm sàng Terry cho biết, vì sự xuất hiện của biến thể Delta và số ca nhiễm Covid-19 tại Anh tăng cao nên nước này cần khẩn cấp để càng nhiều người được tiêm chủng càng tốt.

Cùng quan điểm với ngành y tế Anh, Ban Cố vấn tiêm chủng quốc gia của Úc (ATAGI) cũng đã đưa khuyến cáo về thời gian tiêm mũi 2 của vắc xin AstraZeneca là 12 tuần.

Song song đó, theo GAVI - Liên minh Toàn cầu về vắc xin và tiêm chủng đưa tin, các nhà khoa học nhận định rằng tiêm liều thứ 2 quá sớm cũng có nhiều rủi ro, vì hệ thống miễn dịch của cơ thể cần thời gian phản ứng hoàn toàn với liều đầu tiên để có thể đạt hiệu quả tối đa với liều thứ 2.

Tại Canada, vào thời điểm trước tháng 5/2021, nước này phải đối mặt với tình trạng nguồn cung vắc xin khan hiếm dẫn đến tỷ lệ tiêm chủng thấp so với các quốc gia phát triển. Chính phủ Canada đã có một “quyết định gây tranh cãi” là kéo dài khoảng cách 2 mũi tiêm lên đến 4 tháng, để tập trung cho mục tiêu tiêm liều đầu tiên cho càng nhiều người càng tốt. Tuy nhiên, chính sách ngoại trừ những đối tượng có nguy cơ cao nhất, như những người trong viện dưỡng lão hoặc các cơ sở chăm sóc y tế dài hạn khác.

“Mục tiêu rằng cả tôi và bạn đều được bảo vệ đến 80%, hơn là tôi được bảo vệ 100% còn bạn thì 0% - Đó là ý tưởng của chiến lược này” - theo bác sĩ Alon Vaisman, thuộc khoa truyền nhiễm Đại học Toronto.

Đến tháng 7/2021, tỷ lệ người được tiêm mũi vắc xin thứ 1 của Canada đã đạt 71% dân số, nhiều hơn Mỹ (với 57%) và các nước khác. Đáng nói, số ca nhập viện đã giảm dần và bước đầu cho thấy quyết định kéo dài thời gian tiêm của ngành y tế Canada có hiệu quả nhất định.

Còn về việc trộn 2 loại vắc xin thì sao?

Canada cũng có cách tiếp cận khác với Mỹ khi cho phép kết hợp 2 loại vắc xin Covid-19. Về nguyên tắc khoa học, khi tiêm vắc xin nên dùng cùng một loại cho 2 mũi tiêm, vì giống như một kẻ xấu gặp đến 2 lần thì cơ thể sẽ cảnh giác nhiều hơn. Tuy nhiên vì tình hình chung của nhiều quốc gia không thể cung cấp vắc xin cùng loại nên không chỉ Canada, mà Anh, Đức, Thái Lan, và Việt Nam cũng đã tiến hành tiêm trộn 2 mũi vắc xin.

Một nghiên cứu của Đại học Oxford với 830 tình nguyện viên trên 50 tuổi cho thấy, việc trộn một liều vắc xin AstraZeneca với một liều Pfizer sẽ tạo ra phản ứng miễn dịch mạnh mẽ. Nghiên cứu khác ở đại học Saarland (Homburg, Đức) đã so sánh việc sử dụng AstraZeneca cho 2 mũi tiêm với việc sử dụng AstraZeneca cho mũi đầu và Pfizer/ Moderna (vắc xin dùng công nghệ mRNA) cho mũi thứ 2. Kết quả cho thấy miễn dịch tế bào đã được kích hoạt một cách tương đối hiệu quả ở những người tiêm trộn vắc xin so với những người tiêm chuẩn. Bên cạnh đó, biện pháp tiêm trộn có khả năng kích hoạt kháng thể trung hòa cao hơn một chút so với biện pháp tiêm 2 liều AstraZeneca.

Ở Việt Nam, Bộ Y tế cũng cho phép dùng liều 1 là vắc xin AstraZeneca và liều 2 là vắc xin Pfizer. Theo thông tin từ Bộ Y tế, trong khi chờ thêm các báo cáo khoa học so sánh giữa tiêm thường và tiêm phối hợp, việc tiêm đủ 2 mũi vắc xin (các loại đã được Bộ Y tế thông qua) là cách hiệu quả nhất để ngăn ngừa mắc Covid-19. Bên cạnh đó, trong giai đoạn này dù được tiêm vắc xin đầy đủ thì vẫn phải tuân thủ biện pháp 5K.