Tin Khu Vực 
Dự thảo Luật đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt (Đặc khu kinh tế) do Bộ Kế hoạch & Đầu tư xây dựng, chuẩn bị trình tại Kỳ họp thứ tư, Quốc hội khóa XIV đề cập nhiều vấn đề về mô hình tổ chức. Phác thảo sơ lược của ông về diện mạo Đặc khu kinh tế trong tương lai?
- Hiện, Việt Nam đã xây dựng một số khu kinh tế ven biển, khu kinh tế cửa khẩu, khu kinh tế mở. Nhưng các khu vực này chỉ có sự khác biệt duy nhất là được hưởng thêm ưu đãi. Còn việc thử nghiệm xây dựng Đặc khu kinh tế, chúng ta đã bàn 10 - 15 năm nay, nhưng chưa “nhúc nhích”. Do đó, thảo luận lần này cần hướng tiếp cận đột phá.
Đặc khu phải khác biệt hẳn. Xây dựng đặc khu phải thu hút được nguồn lực tốt nhất của thế giới. Thu hút được những nhà đầu tư hạng nhất, những công dân hạng nhất. Như thế mới đủ sức cạnh tranh với thế giới, mới đột phá được.
Theo tinh thần chỉ đạo, đặc khu được xác định là cơ quan hành chính thuộc tỉnh, như thế thì thẩm quyền sẽ “vướng trần” là ông Chủ tịch UBND tỉnh. Nhưng thật ra, với đặc thù của mô hình này, nhiều khi thẩm quyền của Đặc khu còn vượt trên cả tỉnh. Tôi thấy ở đây, mọi con đường đều dẫn đến quyền lực trực tiếp với Thủ tướng vì Thủ tướng là người điều hành, người nắm quyền bổ nhiệm, miễn nhiệm, điều động, cách chức Trưởng Đặc khu.
 |
Những đặc khu thành công trên thế giới họ đã xử lý vấn đề trao quyền lực và kiểm soát quyền lực với người đứng đầu đặc khu theo cách nào, thưa ông?
- Đặc khu là một mô hình đặc biệt, có cơ chế quyền lực đặc thù, phù hợp với mục tiêu đặt ra. Chúng ta đang muốn tạo ra một thiết chế mới, đặc thù, trao quyền lớn và đảm bảo nguyên tắc kiểm soát quyền lực như Hiến pháp quy định, tức có quyền lực thì phải có giám sát quyền lực. Thiết kế thể chế đó, quan trọng nhất là xác định mục tiêu, xây dựng đặc khu để giải quyết vấn đề gì? Cần thiết chế như thế nào, cần được trao những quyền lực gì để thực hiện mục tiêu đó?
Tôi cho rằng, nguyên tắc quan trọng nhất là hoạt động của Đặc khu phải tuân thủ, không trái với Hiến pháp; còn cứ chiếu vào các luật như Luật Tổ chức chính quyền địa phương rồi cho rằng phải như thế này, thế kia mới đúng quy định thì làm sao mà còn đặc biệt, đặc thù gì được! Cứ lật qua lật lại, lo nhiều quá thì không thể làm được!
Quyền lực của người đứng đầu Đặc khu thực sự rất lớn, như một Chủ tịch tỉnh độc lập, một thủ trưởng của toàn khu, như mô hình của Macau, Hongkong. Phần lãnh địa này chỉ phụ thuộc vào quốc gia ở vấn đề chủ quyền, ngoại giao, an ninh - quốc phòng. Ngoài ra thì rất độc lập và khác biệt với các đơn vị hành chính thông thường trong nước.
Như vậy việc xây dựng thiết chế Trưởng Đặc khu là hoàn toàn khả thi và có cơ chế để giám sát việc lạm quyền?
- Nếu cứ ngồi và tưởng tượng thì khó lắm. Tôi trao quyền cho ông, có nghĩa là chính ông phải chịu trách nhiệm, tôi sẽ là người giám sát.
Tại sao không nói các đơn vị hành chính trong nước cũng dễ có nguy cơ về lạm quyền, nhất là khi cơ chế ở đây, việc ra quyết định tập thể là nhiều hơn và người đứng đầu không chịu trách nhiệm toàn diện. Còn ở Đặc khu kinh tế lại là cơ chế chịu trách nhiệm trực tiếp, sẽ phải khác chứ!
Vậy theo ông, với đề xuất như dự thảo luật hiện hành là trao tới 116 thẩm quyền cho Trưởng Đặc khu liệu đã đủ chưa?
- Quan trọng nhất là thẩm quyền phải đi liền với trách nhiệm. Thiết kế cơ chế chịu trách nhiệm đó như thế nào, bằng giám sát hay bằng công khai minh bạch? Đó là vấn đề kỹ thuật, cần phải bàn.
Mong muốn của tôi thậm chí còn muốn tăng hơn nữa thẩm quyền cho Trưởng Đặc khu.
Xin cảm ơn ông!
 |
| Vân Đồn đang đang từng bước hoàn thiện hạ tầng để tiệm cận mô hình Đặc khu kinh tế |
